تأثیر آرام‌بخش مبتنی بر لورازپام بر کاهش آشفتگی در دلیریوم پایان زندگی

مقدمه

دلیریوم آشفته در مراحل پایانی زندگی یکی از پیچیده‌ترین و نگران‌کننده‌ترین وضعیت‌های بالینی در مراقبت تسکینی است. این حالت نه‌تنها منجر به رنج شدید بیمار می‌شود، بلکه خانواده و تیم درمان را نیز درگیر چالش‌های عمیق اخلاقی و درمانی می‌کند. در چنین شرایطی، هدف اصلی درمان نه بازگرداندن عملکرد شناختی کامل، بلکه کاهش آشفتگی، اضطراب و رنج بیمار با حفظ کرامت انسانی است.

جزئیات مطالعه

در یک کارآزمایی بالینی چندمرکزی، دوسوکور و تصادفی، که در تایوان و ایالات متحده انجام شد، ۷۵ بیمار مبتلا به سرطان پیشرفته و دلیریوم آشفته مداوم در واحدهای مراقبت تسکینی مورد بررسی قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان به چهار گروه تقسیم شدند: دریافت منظم وریدی هالوپریدول، لورازپام، ترکیب هالوپریدول و لورازپام، یا دارونما، هر چهار ساعت یک‌بار.

پیامد اولیه مطالعه، تغییر نمره در مقیاس «آشفتگی–آرام‌بخشی ریچموند» (RASS) طی ۲۴ ساعت بود. این مقیاس به‌عنوان معیار استاندارد برای ارزیابی شدت آشفتگی و سطح آرام‌بخشی در بیماران بستری، به‌ویژه در مراقبت تسکینی و بخش‌های ویژه، شناخته می‌شود.

یافته‌های کلیدی

نتایج مطالعه نشان داد که لورازپام، چه به‌صورت منفرد و چه در ترکیب با هالوپریدول، به‌طور معناداری آشفتگی بیماران را کاهش داد (اختلاف میانگین نمره RASS به‌ترتیب منفی ۲.۱ و منفی ۲.۰؛ هر دو با p کمتر از ۰.۰۱). در مقابل، تفاوت آماری قابل‌توجهی میان گروه هالوپریدول و دارونما مشاهده نشد.

همچنین، میزان استفاده از داروهای نجات در گروه‌های دریافت‌کننده لورازپام کمتر بود (۳۲ و ۳۷ درصد) و در گروه دارونما به ۸۳ درصد رسید. این یافته نشان‌دهنده کنترل مؤثرتر علائم با لورازپام است. از نظر بروز عوارض جانبی و میزان بقا، تفاوت معناداری میان گروه‌ها گزارش نشد که بیانگر ایمنی نسبی لورازپام در بیماران پایان زندگی است.

تحلیل تخصصی

از دیدگاه تخصصی مراقبت تسکینی، یافته‌های این پژوهش گویای آن است که درمان‌های مبتنی بر لورازپام می‌توانند جایگزینی کارآمد و ایمن برای هالوپریدول در موارد دلیریوم مقاوم باشند. در حالی که هالوپریدول سال‌ها به‌عنوان داروی خط اول در کنترل دلیریوم مطرح بوده، شواهد جدید نشان می‌دهد که پاسخ بیماران به آن، به‌ویژه در شرایط دلیریوم آشفته پایان زندگی، محدود است.

لورازپام با اثر سریع، کاهش اضطراب و توانایی ایجاد آرام‌بخشی متناسب، می‌تواند تعادل بهتری میان کنترل علائم و حفظ سطح هوشیاری ایجاد کند. در عین حال، رویکرد «آرام‌بخشی متناسب و تدریجی» (proportional sedation) که در این مطالعه مورد تأکید قرار گرفته، با اصول اخلاقی مراقبت تسکینی هم‌راستا است؛ یعنی کاهش رنج بیمار بدون ایجاد آرام‌بخشی بیش‌ازحد یا تسریع در روند مرگ.

نتیجه‌گیری

این کارآزمایی بالینی شواهد محکمی در حمایت از استفاده منظم از لورازپام، به‌تنهایی یا همراه با هالوپریدول، در بیماران مبتلا به دلیریوم آشفته پایان زندگی ارائه می‌دهد. این رویکرد می‌تواند به بازتعریف استانداردهای درمانی در مدیریت دلیریوم مقاوم منجر شود و گامی مؤثر در جهت ارتقای کیفیت مراقبت تسکینی باشد.

منبع:
Hui D و همکاران، ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۵.
JAMA Oncology. Proportional Sedation for Persistent Agitated Delirium in Palliative Care: A Randomized Clinical Trial.