مسمومیت غذایی

مسمومیت غذایی: علل، علائم و درمان

گاهي افراد به خاطر مصرف غذاهای غیر بهداشتی یا تاریخ گذشته دچار مسمومیت می‌شوند که می‌تواند علائم گوارشی و گهگاه سیستمی ایجاد کند. این علائم می‌تواند از دل‌پیچه‌ای ساده آغاز شود و تا شرایط تهدیدکننده‌ای پیش برود. بیمار ممکن است بگوید که از چند ساعت پیش دچار دل‌پیچه و حالت تهوع شده است. در زبان محلی در جنوب کشور به آن “دلوم می‌گن” و در صورت شدت یافتن، ممکن است اسهال و استفراغ نیز رخ دهد. به دلیل از دست دادن مایعات، باید به عوارض دهیدراتاسیون نیز توجه داشته باشیم.

در شرح حال بیمار، حتماً باید بپرسیم که آخرین بار چه غذایی یا خوراکی دیگری، نظیر میوه و سبزیجات، مصرف کرده است که مشکوک به آلودگی بوده است. همچنین، اگر فرد دیگری هم از همان مورد غذایی استفاده کرده، باید آن فرد هم تحت نظر باشد. سپس، باید بپرسیم که آیا در استفراغ یا اسهال خون وجود داشته است یا نه. اگرچه از دست دادن مایعات ممکن است دمای بدن را افزایش دهد، اما تب را به‌عنوان یک فاکتور مهم باید در نظر بگیریم. فشار خون و نبض بیمار نیز در صورت بروز شوک می‌تواند راهنمایی کند.

شروع درمان

مسمومیت‌های غذایی عموماً با جبران دهیدراتاسیون و درمان علامتی بهبود می‌یابند. اولین قدم این است که میزان مایعات مورد نیاز بیمار را محاسبه کنیم، چه در کودکان و چه در بزرگ‌سالان. اگر بیمار نیاز به مایع وریدی داشت، ابتدا لاین گرفته و سپس دستورات زیر را اجرا کنیم:

1. IV Fluid: 1000cc نرمال سالین IV به‌طور فوری

حجم مایع بستگی به میزان دهیدراتاسیون، وزن و وضعیت بیمار دارد. بیمار ممکن است دچار سوزش سر دل یا دل‌پیچه باشد. همچنین، تهوع و استفراغ نیز ممکن است وجود داشته باشد. برای این موارد:

آمپول دی‌سی‌کلومین IM یا آمپول هایوسین 10mg IM یا در 200cc نرمال سالین انفوزن.

آمپول آندانسترون 4mg IV یا IM.

برای کودکان، دوز آندانسترون 0.15mg/kg است. می‌توان به جای آندانسترون، از پلازیل هم استفاده کرد، اما این دارو ممکن است باعث اضطراب بیمار شود.

اگر حال بیمار بهتر شد و توانایی پذیرش خوراکی داشت، می‌توان از ORS برای جبران مایعات استفاده کرد و بیمار را مرخص نمود. برای کنترل تهوع و استفراغ نیز آندانسترون تجویز می‌شود:

• قرص آندانسترون 4mg N=20: دو قرص هر 12 ساعت.

برای درمان اسهال می‌توان از لوپرامید یا دیفنوکسیلات استفاده کرد:

• قرص لوپرامید 2mg N=10: ابتدا دو عدد و سپس با هر بار دفع اسهالی یک عدد، تا حداکثر 8 عدد در روز.
• قرص دیفنوکسیلات 2.5mg N=10: ابتدا 2 عدد و سپس هر 6 ساعت 1 عدد.

در نظر داشته باشید که اگر در مدفوع خون وجود داشته باشد و شک به دیسانتری باشد، مصرف لوپرامید در این شرایط منع دارد. در مواردی که خون در مدفوع یا دیسانتری مشهود باشد، باید از آنتی‌بیوتیک‌هایی که باکتری‌های روده‌ای و آمیب‌ها را پوشش می‌دهند، مانند مترونیدازول، استفاده کرد. این دارو همچنین در شرایطی که شک به عفونت‌های انگلی یا اسهال کلستریدیایی باشد، تجویز می‌شود یا اگر اسهال بعد از 2 روز ادامه داشته باشد.

• قرص مترونیدازول 250mg N=21: هر 8 ساعت برای 7 روز.

همچنین، غذاهای کنسروی تاریخ گذشته می‌توانند سم بوتولیسم تولید کرده و علائمی نظیر تاری دید و دو بینی ایجاد کنند و احتمال مرگ‌ومیر در این موارد بالاست.

برای دیسانتری باکتریایی، آنتی‌بیوتیک انتخابی آزیترومایسین یا فلوروکینولون‌ها هستند:

• قرص آزیترومایسین 500mg N=3: یک عدد روزانه.