تزریق استاندارد کتامین؛ نویدبخش برای درد مقاوم مزمن

مرور کلی مطالعه

درد مزمن مقاوم یکی از چالش‌های پیچیده و فرساینده در پزشکی است که اغلب به درمان‌های مرسوم، از جمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و حتی اوپیوئیدها، پاسخ مناسبی نمی‌دهد. در سال‌های اخیر، کتامین به‌عنوان دارویی با اثرات ضد درد و ضدافسردگی شناخته‌شده، توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. یافته‌های تازه نشان می‌دهد که تزریق کنترل‌شده و استاندارد کتامین می‌تواند نه‌تنها شدت درد، بلکه جنبه‌های عملکردی و اجتماعی زندگی بیماران را نیز بهبود دهد.
در این مطالعه، پژوهشگران با بررسی مجموعه‌ای بزرگ از بیماران در محیطی واقعی، تلاش کردند اثربخشی و ایمنی یک پروتکل دقیق و تکرارپذیر تزریق کتامین را بسنجند. هدف اصلی، یافتن شواهدی برای استفاده از کتامین به‌عنوان گزینه‌ای غیر اوپیوئیدی و پایدار در بیماران مقاوم به درمان بود.

روش‌ها (جزئیات مطالعه)

این پژوهش از نوع گذشته‌نگر و مشاهده‌ای بود و شامل ۱۰۳۴ فرد بزرگسال مبتلا به درد مزمن مقاوم می‌شد که در یک کلینیک چندتخصصی مدیریت درد تحت درمان قرار گرفتند. همه بیماران بر اساس یک پروتکل واحد تحت تزریق کتامین قرار گرفتند: دوز ۰٫۵ میلی‌گرم بر کیلوگرم طی ۴۰ دقیقه، به‌صورت روزانه و در مجموع پنج نوبت متوالی.
برای ارزیابی تأثیر درمان، از شاخص‌های گزارش‌شده توسط خود بیماران (Patient-Reported Outcomes, PROs) در سه مقطع زمانی استفاده شد:

در ابتدای درمان (پایه)

بلافاصله پس از اتمام دوره تزریق

در پیگیری‌های سه‌ماهه و شش‌ماهه

نتایج

نرخ تکمیل درمان بسیار بالا بود (۸۶٫۱٪) و هیچ عارضه جدی مرتبط با کتامین گزارش نشد. بین ۲۰٫۳٪ تا ۴۶٫۴٪ از بیماران در پایان درمان بهبود بالینی معنی‌دار را تجربه کردند، و این میزان در پیگیری‌های سه و شش‌ماهه نیز تقریباً پایدار ماند.
به‌صورت میانگین، بهبودهای آماری قابل توجهی در شاخص‌هایی همچون خستگی، تداخل درد با فعالیت‌های روزمره، و رضایت از نقش‌های اجتماعی مشاهده شد. هرچند بسیاری از نتایج فردی به آستانه بالینی معنی‌دار نرسیدند، اما روند بهبود گروهی به‌صورت پایدار در طول شش ماه ادامه داشت.

بحث و نتیجه‌گیری

این نتایج حاکی از آن است که تزریق استاندارد کتامین می‌تواند راهکاری مؤثر، ایمن و قابل‌تحمل برای بیمارانی باشد که از روش‌های درمانی معمول سودی نبرده‌اند. استمرار اثر تا شش ماه پس از درمان، بدون بروز عوارض قابل‌توجه، نشان می‌دهد که کتامین ممکن است جایگاهی در برنامه‌های درمانی بلندمدت درد مقاوم پیدا کند.
با این حال، ماهیت گذشته‌نگر مطالعه و نبود گروه کنترل، تفسیر نتایج را محدود می‌کند. پژوهشگران تأکید دارند که انجام مطالعات آینده‌نگر و تصادفی‌شده برای تعیین دوز بهینه، مدت‌زمان اثر، و شناسایی بیماران مناسب ضروری است.
در مجموع، یافته‌ها مسیر تازه‌ای را در مدیریت درد مزمن مقاوم ترسیم می‌کند—مسیر مبتنی بر استفاده از کتامین به‌عنوان جایگزینی غیر اوپیوئیدی، با پتانسیل قابل‌توجه برای بهبود کیفیت زندگی بیماران.

منبع

Tankha H و همکاران. (۲۰۲۵، ۵ اکتبر). Reg Anesth Pain Med.
Standardized ketamine infusion protocol for chronic refractory pain: a retrospective study of preliminary effectiveness and treatment completion.