زمان و دوز مصرف ملاتونین؛ عامل کلیدی در بهبود خواب کودکان مبتلا به اختلالات نوروسایکیتریک

مرور کلی مطالعه

ملاتونین، هورمونی طبیعی در بدن، سال‌هاست که برای تنظیم چرخه خواب–بیداری به کار می‌رود. اما در کودکان مبتلا به اختلالات عصبی–روانی (نوروسایکیتریک)، پاسخ به درمان با ملاتونین همواره متغیر بوده است. این مرور نظام‌مند و فراتحلیل تازه تلاش کرده تا با بررسی دقیق زمان مصرف، دوز و طول درمان، به پرسش اصلی پاسخ دهد: «چه زمانی و با چه میزانی از ملاتونین بهترین اثر را بر خواب کودکان دارد؟»

نتایج نشان می‌دهد که تعیین دقیق زمان مصرف و تنظیم دوز، می‌تواند تفاوت قابل‌توجهی در کیفیت خواب این گروه از بیماران ایجاد کند—و شاید سرانجام راه را برای تدوین دستورالعمل‌های بالینی استاندارد در این حوزه باز کند.

روش‌ها (جزئیات مطالعه)

این فراتحلیل شامل ۲۱ مطالعه منتشرشده تا آوریل ۲۰۲۴ بود که بر بیماران کودک و نوجوان مبتلا به اختلالات عصبی یا روان‌پزشکی متمرکز بودند.
در این پژوهش، تفاوت میانگین شاخص‌های زیر میان گروه ملاتونین و دارونما بررسی شد:

زمان شروع خواب (Sleep Onset Latency)

کارایی خواب (Sleep Efficiency)

مدت کل خواب (Total Sleep Time)

همچنین از منحنی‌های پاسخ به دوز و مدل‌های متارگرسیون برای ارزیابی اثر دوز، زمان‌بندی و مدت درمان استفاده شد.

نتایج

مصرف ملاتونین منجر به کاهش معنادار در زمان شروع خواب و افزایش قابل‌توجه در کارایی و مدت خواب شد.
بهترین نتایج در دوز ۲ تا ۴ میلی‌گرم در روز و زمانی که حدود ۳ ساعت پیش از خواب مصرف می‌شد، مشاهده گردید.
مصرف زودتر از زمان خواب، بیشترین تأثیر را بر کوتاه شدن زمان به خواب رفتن داشت، در حالی‌که درمان‌های طولانی‌تر باعث افزایش کیفیت و پایداری خواب شدند.

این یافته‌ها نشان می‌دهند که نه تنها دوز، بلکه زمان‌بندی دقیق مصرف ملاتونین نقش کلیدی در اثربخشی درمان دارد—به‌ویژه در کودکان دارای مشکلات عصبی و روان‌پزشکی که چرخه خوابشان معمولاً مختل است.

بحث و نتیجه‌گیری

بر اساس داده‌های موجود، دوز ۲ تا ۴ میلی‌گرم ملاتونین، حدود سه ساعت پیش از خواب، می‌تواند بهترین تعادل را میان اثربخشی و ایمنی برای کودکان مبتلا به اختلالات نوروسایکیتریک فراهم کند.
اگر این نتایج در کارآزمایی‌های بالینی بزرگ‌تر تأیید شود، می‌توان از آن برای تدوین راهنماهای درمانی استاندارد در بهبود اختلالات خواب در کودکان بهره برد.

ملاتونین شاید به‌زودی از یک مکمل ساده به ابزار درمانی دقیق و تنظیم‌پذیر برای مدیریت مشکلات خواب در بیماران نوروسایکیتریک تبدیل شود.

منبع

Bruno S و همکاران. (۲۰۲۵، ۳۰ اوت). Sleep Med Rev.
Optimizing timing and dose of exogenous melatonin administration in neuropsychiatric pediatric populations: a meta-analysis on sleep outcomes.